Λατίνων Πάσχα

Τα παρακάτω είναι γραμμένα, με πολύ περισσότερες λεπτομέρειες μάλιστα, σε πλήθος έντυπες και ηλεκτρονικές σελίδες, αλλά πάντα κάποιος βρίσκεται να εκφράσει την απορία:
"Καλά, γιατί οι καθολικοί γιορτάζουν το Πάσχα πριν από εμάς;"

Με δυο λόγια, η απάντηση είναι η εξής:
Σύμφωνα με τα Ευαγγέλια, ο Χριστός σταυρώθηκε την ημέρα του εβραϊκού Πάσχα, που έπεφτε Παρασκευή εκείνη τη χρονιά, και αναστήθηκε τα ξημερώματα της επόμενης Κυριακής. Γι'αυτό το λόγο καθιερώθηκε από παλιά και επικυρώθηκε από την Α΄ Οικουμενική Σύνοδο η συνήθεια να εορτάζεται το χριστιανικό Πάσχα την Κυριακή που ακολουθεί το εβραϊκό. Η ημερομηνία εορτασμού όμως του εβραϊκού Πάσχα εξαρτάται από τις φάσεις της Σελήνης, και συγκεκριμένα συμπίπτει με την πρώτη πανσέληνο της άνοιξης. Για να μην εξαρτάται λοιπόν η μεγαλύτερη γιορτή της χριστιανωσύνης από αστρονομικές παρατηρήσεις, διαμορφώθηκε σταδιακά ένας κανόνας υπολογισμού της ημερομηνίας της εαρινής πανσελήνου που βασίζεται σε δύο παραδοχές:

• ότι η άνοιξη αρχίζει στις 21 Μαρτίου του ιουλιανού ημερολογίου, και
• ότι 19 ιουλιανά έτη ισοδυναμούν ακριβώς με 235 σεληνιακούς μήνες, ώστε οι φάσεις της σελήνης να επανέρχονται στις ίδιες ιουλιανές ημερομηνίες κάθε 19 χρόνια.

Οι δύο αυτές παραδοχές δεν είναι τελείως ακριβείς. Η πρώτη ενέχει σφάλμα μιας ημέρας κάθε 128 χρόνια, η δε δεύτερη μιας ημέρας κάθε 300 χρόνια. Στα 1700 σχεδόν χρόνια που έχουν περάσει από τον καιρό του Μ. Κωνσταντίνου, έχει λοιπόν συσσωρευθεί σφάλμα 13 ημερών ως προς την άνοιξη (η οποία αρχίζει στις 8 Μαρτίου του ιουλιανού ημερολογίου) και 5 ημερών ως προς την ακριβή ημερομηνία των φάσεων της σελήνης!
Τα σφάλματα αυτά τα διόρθωσε ο Πάπας Γρηγόριος ΙΓ΄ το 1583 για τους Ρωμαιοκαθολικούς (γρηγοριανό ημερολόγιο), και ακολούθησαν σιγά-σιγά και οι προτεσταντικές εκκλησίες. Οι ορθόδοξες εκκλησίες όμως δεν ακολούθησαν τη μεταρρύθμιση αυτή (η οποία, η αλήθεια να λέγεται, επέφερε το ...ανορθόδοξο αποτέλεσμα να εορτάζεται το Πάσχα μερικές φορές και πριν από το εβραϊκό), και έτσι:

• αν η πρώτη εαρινή πανσέληνος υπολογιστεί ότι πέφτει ανάμεσα στις 21 Μαρτίου του γρηγοριανού και στις 21 Μαρτίου του ιουλιανού ημερολογίου, οι ορθόδοξες εκκλησίες δεν την υπολογίζουν ως πασχαλινή και περιμένουν την επόμενη, με αποτέλεσμα να γιορτάζουν το Πάσχα πέντε (!) εβδομάδες μετά τους Δυτικούς·
• αν η πρώτη εαρινή πανσέληνος πέφτει μετά τις 21 Μαρτίου του ιουλιανού ημερολογίου, όλοι οι Χριστιανοί αυτήν υπολογίζουν ως πασχαλινή, λόγω όμως του σφάλματος των 5 ημερών, οι Ορόδοξοι συχνά χάνουν μια Κυριακή και γιορτάζουν το Πάσχα μία εβδομάδα μετά τους Δυτικούς.
  Αν βεβαίως η πανσέληνος πέφτει Κυριακή ή Δευτέρα, τότε παρά το σφάλμα των 5 ημερών, όλοι οι Χριστιανοί συνεορτάζουν το Πάσχα την αμέσως επόμενη Κυριακή.

Υπό την πίεση του κράτους, πολλές ορθόδοξες εκκλησίες - και η Ελλαδική, το 1924 - υιοθέτησαν το γρηγοριανό ημερολόγιο για τον υπολογισμό των ακίνητων εορτών. Όλες όμως ανεξαιρέτως εξακολουθούν να υπολογίζουν τις κινητές εορτές με το ιουλιανό ημερολόγιο, εξ ού και η διαφορά με τους Δυτικούς που παρατηρείται λ.χ. φέτος (2016).